Η μέθοδος Εκπαίδευσης Καίριων Δεξιοτήτων (PRT) είναι διεθνώς αναγνωρισμένη και μια από τις ελάχιστες, τεκμηριωμένες επιστημονικά μεθόδους για παιδιά στο Φάσμα του Αυτισμού. Η μέθοδος έχει τεκμηριωθεί με έρευνες δημοσιευμένες σε καταξιωμένα διεθνή επιστημονικά περιοδικά από σημαντικούς οργανισμούς όπως το National Professional Development Centre on Autism Spectrum Disorders και το National Standards Project. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών και την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ αποτελεί ένα από τα λίγα περιεκτικά προγράμματα θεραπείας – αντιμετώπισης των Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος.

Πρόκειται για μια νατουραλιστική μέθοδο, βασισμένη στις Αρχές της Εφαρμοσμένης Συμπεριφορικής Ανάλουσης – ABA, με λιγότερο αυστηρές επιταγές και δυνατότητα περισσότερης εκπαίδευσης στο σπίτι από τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι επίσης μπορούν να εκπαιδευτούν στην μέθοδο αυτή. Δίνει βάρος στην παροχή κινήτρων και επιλογών από το ίδιο το παιδί. Πρόδρομος του PRT υπήρξε το Natural Language Paradigm (NLP) το οποίο σταδιακά εξελίχτηκε με μια πορεία που αρχίζει από το 1970 και μετά. Θεωρείται από πολλούς η εξέλιξη της ΑΒΑ. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά αλλά και συμπληρωματικά με άλλες μεθόδους σε τομείς των παιδιών στο φάσμα του αυτισμού που χρειάζονται βελτίωση.

Η βασική θεωρία πίσω από την Εκπαίδευση Καίριων Δεξιοτήτων, βασίζεται στο ότι η συμπεριφορά εξαρτάται από «καίριες» ή ζωτικές συμπεριφορικές δεξιότητες. Κυρίως αναφέρεται αρχικά στην παρουσία κινήτρου και την δυνατότητα να ανταποκρίνεται κάποιος σε πολλαπλά σήματα. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτών, θα έχει ως αποτέλεσμα «παράπλευρα κέρδη» σε άλλους συμπεριφορικούς τομείς, οι οποίοι δεν έτυχαν άμεσης επικέντρωσης κατά την παρέμβαση.

Οι Dr. Lynn και Dr. Koegel ενσωμάτωσαν ιδέες από την τεχνική διαδικασία της λεγόμενης Φυσικής Γλώσσας, για να αναπτύξουν προφορική επικοινωνία σε παιδιά με αυτισμό. Υπέθεσαν αρχικά ότι αν η προσπάθεια επικεντρώνονταν σε κάποιες βασικές – καίριες δεξιότητες και αντιδράσεις, τότε η παρέμβαση θα ήταν πιο επιτυχής και δραστική και θα υπήρχαν πρακτικά αποτελέσματα. Η θεωρία του PRT βασίζεται στην πεποίθηση ότι ο Αυτισμός είναι μια πολύ λιγότερο σοβαρή διαταραχή παρά ότι πιστεύαμε αρχικά. Απαραίτητη προϋπόθεση για θετικά αποτελέσματα είναι όπως πάντα, να υπάρχει έγκαιρη παρέμβαση και να παρέχονται οι πληροφορίες στο παιδί με τρόπο νατουραλιστικό, δηλαδή όχι τεχνητό, βάση των δικών του επιθυμιών πολλές φορές και λιγότερο αυστήρα. Αντί να στοχεύομε ατομικές συμπεριφορές, το PRT στοχεύει τις καίριες περιοχές δεξιοτήτων της ανάπτυξης ενός παιδιού όπως η παροχή κινήτρων, η ανταπόκριση σε πολλαπλά σήματα έναρξης, η αυτοδιαχείριση και οι κοινωνικές ενάρξεις. Η στόχευση αυτών των ζωτικών περιοχών δεξιοτήτων, έχει ως αποτέλεσμα ευρύτερες, συνεπακόλουθες βελτιώσεις σε άλλους τομείς, όπως κοινωνικότητα, επικοινωνία και συμπεριφορές που δεν στοχεύσαμε εξειδικευμένα.

Οι στρατηγικές παροχής κινήτρων στο PRT ενσωματώνονται όσο το δυνατό περισσότερο στη παρέμβαση. Περιλαμβάνουν την επιλογή δράσεων ή αντικειμένων από το ίδιο το παιδί, ποικιλία και εναλλαγές δράσεων, επιβράβευση των προσπαθειών του παιδιού και τη χρήση άμεσων και φυσικών ενισχυτών. Το παιδί έχει κύριο λόγο στον καθορισμό των δραστηριοτήτων και αντικειμένου που θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια των συνεδριών. Εάν προσπαθεί επί σκοπώ, δηλαδή ότι ξεκάθαρα επιθυμούσε να εκτελέσει τη δράση, τότε θα ανταμειφθεί άμεσα με ένα φυσικό ενισχυτή (πχ. αν ένα παιδί αποπειραθεί να ζητήσει ένα αρκουδάκι, τότε θα πάρει το αρκουδάκι κι όχι καραμέλα ή κάτι άλλο μη σχετιζόμενο με τη δράση). Το PRT χρησιμοποιείται για να διδάξει γλώσσα, να μειώσει τις διαταρακτικές συμπεριφορές όπως τις στερεοτυπίες, και να αυξήσει τις κοινωνικές, μαθησιακές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Οι δύο κύριοι τομείς παρέμβασης καίριων δεξιοτήτων είναι η παροχή κινήτρων και η αυθόρμητη έναρξη δράσεων. Άλλοι τομείς καίριων δεξιοτήτων είναι η αυτοδιαχείριση, η επίδειξη συναισθήματος / συμπάθειας και η ικανότητα να ανταποκρίνονται σε πολλαπλά σήματα έναρξης δράσης. Για να διδαχτούν οι καίριες δεξιότητες όπως η επικοινωνία, η αναμονή της σειράς και η γλώσσα, χρησιμοποιούνται περιβάλλοντα παιχνιδιού και ορίζονται από το παιδί. Το ίδιο το παιδί κάνει την επιλογή τους και κατευθύνει τη θεραπεία, ενώ κύριο λόγο έχουν οι γονείς στην παρέμβαση αυτή.

Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, σε παιδιά 2 έως 16 ετών, η PRT έδειξε ότι η χρήση των τεχνικών παροχής κινήτρων, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της χρήσης της λεκτικής επικοινωνίας. Ειδικά αν τα παιδιά αρχίζουν την παρέμβαση πριν τα 5 έτη, το ποσοστό ανέρχεται στο 85  – 90% που κατέληξαν να χρησιμοποιούν τον λόγο ως κύρια μορφή επικοινωνίας. Θετικά αποτέλεσμα περιλαμβάνουν αυξημένη χρήση κοινωνικών ενάρξεων, μικρότερη κοινωνική αποφυγή, περισσότερο παιχνίδι και λιγότερη στερεοτυπική ομιλία. Η βελτίωση των Καίριων Δεξιοτήτων θα προωθήσει μια ποικιλία κοινωνικών και επικοινωνιακών συμπεριφορών όπως η λεκτική επικοινωνία, η μίμηση, οι δεξιότητες παιχνιδιού, η από κοινού προσοχή και η μείωση δυσπροσαρμοστικών συνηθειών.

Ο στόχος είναι η PRT να εκπαιδεύσει τα παιδιά με ΔΑΦ ούτως ώστε να συμμετέχουν ανεξάρτητα σε εμπλουτισμένα περιβάλλοντα και να συμπεριλαμβάνονται σε κοινωνικές ομάδες. Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος των γονέων, όπως επίσης και των μελών της οικογένειας αλλά και του σχολικού περιβάλλοντος, ούτως ώστε η παρέμβαση να περιλαμβάνει τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά. Γι΄ αυτό και εφαρμόζεται σε ποικιλία φυσικών περιβαλλόντων, όπως στο σχολείο, στο σπίτι, στη κοινότητα με τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων μελών.