Η Συστημική Θεωρία είναι ένα σύγχρονο επιστημονικό μοντέλο θεώρησης και κατανόησης της πραγματικότητας. Η συστημική ψυχοθεραπεία στηρίζει το μεγαλύτερο μέρος του εννοιολογικού της πλαισίου στη Γενική Θεωρία Συστημάτων και στις θεωρίες της επικοινωνίας, νοηματοδοτώντας το σύμπτωμα ως μήνυμα προς σημαντικούς άλλους, ή ως ρυθμιστή σχέσεων σε κρίσιμη φάση του κύκλου ζωής.
Ως σύστημα ορίζεται ένα σύνολο στοιχείων σε αλληλεπίδραση έτσι ώστε μία αλλαγή σε ένα από αυτά προκαλεί αλλαγή σε όλα τα άλλα. Σήμερα δεν μιλάμε τόσο για την Γενική Θεωρία των Συστημάτων αλλά για την Συστημική Προσέγγιση More, ως μία οπτική κάτω από την οποία μπορούμε να θεωρήσουμε την πραγματικότητα ως σύνολο και ως μια μέθοδο για να προσεγγίσουμε τα πολύπλοκα φαινόμενα.
Η Συστημική Προσέγγιση More προσπαθεί να αναλύσει και να κατανοήσει την εσωτερική οργάνωση και λειτουργία των συστημάτων, καθώς και την αλληλεπίδραση τους με το εξωτερικό περιβάλλον του. Με αυτή την θεώρηση κάθε φαινόμενο μελετάται ως όλον και με τη λογική της κυκλικής σχέσης και όχι της γραμμικής αιτιότητας. Μελετάμε τη σχέσεις των μερών με το όλον αλλά και τις σχέσεις του κάθε συστήματος με το περιβάλλον του.
Μία ειδική εφαρμογή της Συστημικής Προσέγγισης στα ζωντανά συστήματα είναι η μελέτη της οικογένειας, η οποία εξετάζεται ως σύστημα και τονίζονται οι αμοιβαίες εξαρτήσεις και επιδράσεις των μελών της. Το θεραπευτικό σύστημα στην οικογενειακή συστημική ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει το άτομο, το ζευγάρι ή ολόκληρη την οικογένεια και τον θεραπευτή. Τόσο στην πρώτη όσο και στις επόμενες συνεδρίες, ο θεραπευτής, έχοντας σχηματίσει υποθέσεις για το σύμπτωμα και τη λειτουργία του, προσφέρει στο άτομο ή στην οικογένεια εναλλακτικές αφηγήσεις και εξηγήσεις, οι οποίες προσδοκούν να διευρύνουν τον γνωστικό και επιστημολογικό ορίζοντα του ατόμου ή της οικογένειας και να αλλάξουν δυσλειτουργικά δυναμικά της. Ο θεραπευτής, σε κλίμα σεβασμού, κατανόησης και ενσυναίσθησης, αναπτύσσει τη θεραπευτική συμμαχία με το άτομο ή την οικογένεια, αποθαρρύνει επαναλαμβανόμενα δυσλειτουργικά πρότυπα συμπεριφοράς, ενθαρρύνει την έκφραση διαφωνίας, επανατοποθετεί τα όρια, ενώ επιπροσθέτως, για τον συστημικό θεραπευτή έχει μεγάλη αξία το υγιές δυναμικό και οι εφεδρείες της οικογένειας.
Όπως έχει καταδειχθεί από τυχαιοποιημένες συγκριτικές μελέτες, μετα-αναλύσεις και εκτεταμένες ανασκοπήσεις, η συστημική ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική σε ένα ευρύ φάσμα διαταραχών και προβλημάτων, τόσο των παιδιών και εφήβων όσο και των ενηλίκων.