Η ενδοσχολική βία παρατηρείται όλο και περισσότερο να πλήττει παιδιά και εφήβους στις σύγχρονες κοινωνίες με σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη και τη διαδικασία της μάθησης. Ο εκφοβισμός – θυματοποίηση  και συμπεριφορές παραβατικότητας αποτελούν μορφές ενδοσχολικής βίας. Ένας μαθητής εκφοβίζεται ή θυματοποιείται όταν εκτίθεται επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων μαθητών.

Οι αρνητικές αυτές πράξεις μπορεί να πάρουν τις εξής διαστάσεις:

• τη λεκτική βία όπως πειράγματα, απειλές, φραστικές επιθέσεις, προσβολές
• τη σωματική βία όπως χειρονομίες, σπρωξίματα, ξυλοδαρμοί
• την κοινωνική απομόνωση, δηλαδή τον εσκεμμένο αποκλεισμό του μαθητή – στόχου από τις ομαδικές δραστηριότητες
• τις βίαιες επιθέσεις εναντίον αντικειμένων, δικαιωμάτων και περιουσίες άλλων
• τη θυματοποίηση λόγω καταγωγής ή θρησκείας

Έρευνες σε διεθνές επίπεδο έχουν δείξει ότι περίπου το 15% των μαθητών έχουν βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού και βίας οι οποίες παρατηρούνται συχνότερα στις ηλικίες από 8 έως 15 χρονών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2001) το ποσοστό των μαθητών θυμάτων εκφοβισμού στα σχολεία της χώρας μας ανέρχεται στο 8.7%, ενώ των θυτών στο 7.45%. Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε σχολεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από την επιστημονική ομάδα του αν. Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής κ. Ι. Τσιάντη (2007) καταγράφηκε ότι το ποσοστό μαθητών θυμάτων εκφοβισμού ανέρχεται στο 8%, ενώ των μαθητών που ασκούν βία φτάνει στο 5.6%.

Η αιτιολογία του φαινομένου δεν είναι απόλυτα σαφής. Φαίνεται ότι είναι συνάρτηση βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Ειδικότερα τα αίτια μπορούν να αναζητηθούν στην αλληλεπίδραση :

• της εξελικτική φάσης και των χαρακτηριστικών του κάθε παιδιού
• στο οικογενειακό περιβάλλον
• στις στάσεις αντιλήψεις και γνώσεις της κοινότητας πάνω σε θέματα βίας και ψυχοκοινωνικής εξέλιξης παιδιών και εφήβων και στην αντιμετώπισή τους.

Η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ) λειτουργεί πανελλαδικά τηλεφωνική γραμμή βοήθειας για τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τα παιδιά και τους εφήβους, μεταξύ των άλλων και για την αντιμετώπιση περιστατικών βίας μεταξύ μαθητών στο σχολείο. Το τηλέφωνο της γραμμής που μπορείτε να απευθύνεστε είναι : 801 801 1177.

* Τα στοιχεία του άρθρου προέκυψαν από το δελτίο επικοινωνίας της ΕΨΥΠΕ «Ένεκα Λόγου» όπου δημοσιεύτηκε μέρος της έρευνας της επιστημονικής ομάδας του αν. Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής κ. Ι. Τσιάντη, η οποία διενεργήθηκε μετά από πρόσκληση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων. Χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα εκτός της Ελλάδος ήταν η Γερμανία, η Κύπρος και η Λιθουανία.